De wereld verandert in rap tempo maar in alle drukte vergeten we soms te zien wat er onder onze neuzen plaats vindt. Met ToekomstVisies Utrecht kijken we samen met ondernemers met een visie naar maatschappelijke verandering en een duurzame toekomst. Want om te kunnen werken aan een duurzame toekomst moet er ook worden samengewerkt en actie ondernomen worden, niet alleen van hogerop, maar juist door burgers zelf. Vanuit dat idee startte Theo Blom met enkele andere buurtbewoners ‘Buurtbudget Lunetten.’ Een initiatief dat de lokale democratie moet verbeteren. “Burgers kunnen ook heel veel zelf, er is niet altijd een ambtelijk apparaat nodig om nieuwe stappen te zetten.”
Inmiddels is het alweer drie jaar geleden dat Theo samen met buurtgenoten besloot iets te willen doen. Als gepensioneerd politicoloog is Blom niet bepaald de persoon om in stilte achter de geraniums te gaan zitten. “Ik weet nog goed dat we kort na het starten van Buurtbudget Lunetten om de tafel zaten met de wethouder. Het eerste wat ik bij haar neerlegde was: Utrecht heeft wel een klachtenloket maar geen loket om ideeën neer te leggen!” Blom lacht gul om het idee maar de achterliggende gedachte is veel serieuzer. Het symboliseert hoe de samenleving steeds meer lijkt te focussen op elkaars tekortkomingen. Burgers leggen hun kritiek gemakkelijk neer bij een loket, bij een ander, terwijl juist participatie en zelfreflectie zo belangrijk is om het verschil te kunnen maken. Hieruit ontstond het idee om voor de wijk Lunetten een buurtbudget ter beschikking te stellen waarbij de bewoners van de wijk zelf hun beleid konden maken.
Dit portret verscheen eerder in so/magazine, hét online magazine over sociaal ondernemerschap in Nederland. so/magazine wordt uitgegeven door so/creatie. Door gesprekken over het hoe en waarom van het werk van sociaal ondernemers creëren we samen meerwaarde voor deze groeiende beweging.
Bewoners organiseren burgertop
In verschillende teams zijn buurtbewoners in Lunetten uiteindelijk aan de slag gegaan om hun betrokkenheid te laten gelden. Met ieder een eigen thema werd er gekeken: wat zijn de budgetten, wat is er nodig en waar gaat het geld momenteel heen? Een interessant maar complex vraagstuk bleek al gauw. De gemeente maakt de begroting tenslotte voor de stad en niet op wijkniveau. En elke wijk heeft andere behoeften.
Verschillende ideeën voor inspraakmogelijkheden passeerden vervolgens de revue. Zo ontstond ook het idee om af te stappen van de ietwat ouderwetse inspraakavonden. In plaats daarvan werd een zogenaamde Burgertop georganiseerd. Voor het kiezen van de betrokken insprekers bij de Burgertop werd vervolgens gekozen voor iets “nieuws”, dat eigenlijk al eeuwenoud is. “In de Romeinse tijd werd er simpelweg geloot door een aantal burgers die op die manier twee jaar mochten besturen. Je werd dus niet verkozen maar door de loting kreeg je zeggenschap”, legt Blom uit. “Een methode die wij ook graag wilden toepassen en waar de gemeente ook wel wat in zag.”
Omgevingsvisie als resultaat
En zo geschiedde: er werd geloot en daaruit kwamen tachtig mensen. Ieder van hen kreeg vervolgens een uitnodiging voor de Burgertop, om mee te komen praten over de buurt. Verschillende thema’s en plannen konden daar worden besproken. De resultaten worden op dit moment meegenomen in het vormen van een omgevingsvisie die eind 2018 zal worden gepresenteerd. Dit project heeft niet alleen veel participatie teweeg gebracht volgens Blom. Blom is er ook van overtuigd dat het vormen van een omgevingsvisie in de wijk eigenlijk in iedere wijk zo tot stand zou moeten komen. “Het liefst zou ik zien dat de gemeente slechts kaders aangeeft van wat bijvoorbeeld juridisch mag en dat wij als bewoners op een democratische manier die visie invullen. Die plannen kunnen dan evengoed als een bindend advies voor de raad gelden.”
Volgens Blom kan de burger dat best aan: “Mensen kunnen veel dingen eigenlijk heel goed zelf, maar wat je ziet is dat overal een ambtelijk apparaat aan gekoppeld is of een bepaalde, vaak trage manier van besluitvorming. Wat mij betreft mag er best wat meer ruimte overblijven om de mensen zelf naar een oplossing te laten zoeken.” Dat daar ook een duidelijke behoefte aan is blijkt wel degelijk. Er ontstaan vergelijkbare projecten als Buurtbudget Lunetten in andere steden. Ook kun je overal om je heen de diverse projecten en initiatieven zien die voortkomen uit burgerparticipatie. “Er zijn genoeg mensen die op een positieve en constructieve manier willen participeren om het verschil te maken binnen de samenleving.”
