Wat hebben Henry Ford, Henry J. Heinz, Walt Disney, Elon Musk en Marlies Dekkers met elkaar gemeen? Deze ondernemers zijn bekend met de afkorting FAIL: First Attempt In Learning. Zij concludeerden dat hun businessmodel niet houdbaar was en hebben zichzelf opnieuw uitgevonden met een succesvolle doorstart. Sociaal ondernemer Arne Flantua van The Colour Kitchen mag zich ook tot dit indrukwekkende rijtje rekenen. Hij deelt op openhartige wijze geleerde lessen uit een lastige periode en biedt adviezen voor sociaal ondernemers die zich door de coronacrisis in een vergelijkbare situatie bevinden.
In 2010 benaderde de gemeente Utrecht de ervaren horecaondernemer Arne Flantua om een concept uit te werken voor de toenmalige probleembuurt Zuilen. Flantua besloot om samen met zijn compagnons het eerste The Colour Kitchen restaurant in Utrecht op te richten. Op deze plek in Zuilen werden jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt opgeleid voor een loopbaan in de horeca. Tegelijkertijd ontstond een leuke plek voor buurtbewoners om te eten, te borrelen op het terras of om met collega’s te vergaderen. “Ons restaurant werd officieel geopend door Koningin Maxima. Dit was gelijk een enorme spin-off waardoor we heel veel aandacht kregen van de media.”
Streven naar winst om meer mensen te helpen
De lancering van The Colour Kitchen in Utrecht was voor de oprichters het startschot voor een zoektocht naar sociaal ondernemerschap en welk verdienmodel hierbij hoort. Flantua biecht lachend op dat hij er destijds nog weinig kaas van had gegeten. Toch werd met dit concept het zaadje geplant. Inmiddels weet hij als geen ander dat het maatschappelijke component in het businessmodel niet kan bestaan zonder een gezond winstbelang na te streven. Zonder winst kan hij geen mensen helpen. De ondernemer ziet een groot verschil met nu en tien jaar geleden. “Toen waren de sociaal ondernemers gefocust om simpelweg iets goeds te doen en nam je het woord winst niet in de mond. Nu is het in de maatschappij en in de industrie volledig geaccepteerd dat je als sociaal ondernemer streeft naar winst om meer mensen te kunnen helpen.”
“Tien jaar geleden namen sociaal ondernemers het woord winst niet in de mond.”
Verandering in de wereld vereist een nieuwe blik op het verdienmodel
De oprichters kregen grip op het model en er ontstond een explosieve groei. In 2018 waren er maar liefst 24 locaties door heel Nederland met 190 mensen in dienst. Het bedrijf wilde met de interne bedrijfsvoering een grote stap maken. Verschillende managementlagen werden geïntroduceerd en er werd zoveel mogelijk zelf gedaan. Deze interne blik ging ten koste van de blik naar buiten, zo leerde het managementteam. Waar de wereld om The Colour Kitchen heen veranderde, bleef het businessmodel hetzelfde. In 2010 zaten zo’n een miljoen mensen zonder werk, maar in 2018 was het aantal werklozen teruggebracht naar driehonderdduizend. Goed nieuws, maar de vereiste nieuwe blik op het ondernemingsmodel bleef achterwege.
“Verlies niet uit het oog waar je het verschil maakt als ondernemer.”
Aan de groeiende economie en daling van de werkloosheid lijkt abrupt een einde gekomen. De coronacrisis heeft in een korte tijd de wereld radicaal veranderd. Veel ondernemers zijn nu aan het overleven en nemen hun verdienmodel onder de loep. Flantua adviseert hier om niet uit het oog te verliezen waar je het verschil maakt als ondernemer. “Wij hebben dingen gedaan waar niet onze expertise lag. Juist op het vlak waar wij het verschil konden maken, mensen werven met afstand tot de arbeidsmarkt, lieten we het liggen. Door de commerciële en interne focus raakte de maatschappelijke component naar de achtergrond en werden er geen nieuwe mensen of andere doelgroepen binnengehaald. Uiteindelijk begint alles met de instroom. Als dit wegvalt voelt het als een kaartenhuis wat langzaam in elkaar zakt. Uiteindelijk volgde het faillissement.”
Doorstart met duidelijke verbeteringen
In deze periode werden de moeilijke vragen op tafel gebracht. Klopt het businessmodel wel? Moeten we niet meer innoveren? Moeten we een andere kant op? Flantua wist één ding zeker: sociaal ondernemen zat in zijn bloed. Hij wilde door en had een duidelijke visie voor vernieuwing. Samen met zijn compagnons wist hij andere partners te overtuigen om zich aan te sluiten bij zijn visie. Na zes weken kreeg hij het goede nieuws dat een doorstart mogelijk was. In deze doorstart kon Flantua alles wat hij heeft geleerd en anders wil doorvoeren in zijn onderneming. Zo kwam er een overzichtelijke structuur in de financiële bedrijfsvoering en werd er samenwerking gezocht met andere partners op basis van hun expertises. “Het ging niet vanzelf. In deze periode deed ik een jasje uit. Het kostte veel tijd en energie, maar mijn compagnons en ik zagen het zo duidelijk voor ons. Wij wilden een nieuw treintje creëren waarbij elk onderdeel een duidelijke rol had met eigen expertise, kosten en budgetten. Ook wilden wij een nieuwe doelgroep aanboren, dit had veel te lang stil gelegen.”
“Juist op het vlak waar wij het verschil konden maken, mensen werven met afstand tot de arbeidsmarkt, lieten we het liggen.”
Samenwerking maakte het gedroomde scenario werkelijkheid
De sociaal ondernemer sprak met relevante partners over hun behoeftes en creëerde win-win situaties voor beide partijen. Zo ging hij voor de werving van mensen een samenwerking aan met Queridon. Deze organisatie is gespecialiseerd in taallessen voor statushouders en wilde graag een vervolgstap aanbieden aan hun studenten wanneer zij de taal beter beheersen. Deze taallessen vinden nu plaats in de academie van The Colour Kitchen, zodat ze niet alleen kennis maken met de taal, maar ook met de keuken. Als de studenten dit onder de knie hebben, kunnen ze stage gaan lopen in één van de restaurants van The Colour Kitchen.
Daarnaast strikte Flantua het grote bedrijf Vermaat Catering. Dit bedrijf zocht horecapersoneel en The Colour Kitchen zocht een uitstroom plek voor hun leerlingen. “Dit was het gedroomde scenario en nu is het werkelijkheid. Deelnemers stromen in via werving van Queridon. Vervolgens doen zij hun opleiding bij onze academie en daarna een stage bij één van onze restaurants. De opleidingsacademie en de restaurants hebben we ook losgeknipt. Op deze manier houden we de geldstromen overzichtelijk en blijven de subsidies voor opleidingsplekken en de kosten van de restaurants gescheiden. Na een succesvolle stage bij ons stromen de deelnemers uit naar een baan bij Vermaat. Het treintje is rond, we hebben elkaar gevonden en vullen elkaar aan als partners. Ieder richt zich op zijn eigen expertise en dat werkt. Door heel hard te werken is het vertrouwen weer hersteld en daar zijn wij ontzettend trots op.”
“Door heel hard te werken is het vertrouwen weer hersteld en daar zijn wij ontzettend trots op.”
Regeren is vooruit zien
De uitdagingen van de coronacrisis tonen genadeloos aan hoe belangrijk het is om je sociale onderneming dienstbaar op te stellen aan de markt. Flantua erkent hoe een groeiend aantal sociale ondernemers het moeilijk heeft in deze crisistijd. Soms kom je erachter dat iemand anders het beter doet, maar hier kun je juist een succes van maken, zo vindt hij. “Blijf niet hangen in wat je doet, maar kijk hoe de markt zich beweegt. Wij merken nu om ons heen bij sociale partners dat er al wordt voorgesorteerd op de grote werkloosheidsgolf die eraan zit te komen. The Colour Kitchen is straks hard nodig om weer mensen aan het werk te krijgen. Wat hebben wij dan nodig om dit zo goed mogelijk te kunnen doen? Als je onderneemt, met of zonder maatschappelijk component, moet je vooruit regeren en zien waar de behoefte ligt.”
“Blijf niet hangen in wat je doet, maar kijk hoe de markt zich beweegt.”
